Intel’de Yeni Dönem: Core Ultra ‘Meteor Lake’ İşlemciler Tanıtıldı!

Ultra 7 165U	Ultra 7 164U	Ultra 7 155U	Ultra 5 135U	Ultra 5 134U	Ultra 5 125U
Çekirdek/İş Parçacığı	12/14	12/14	12/14	12/14	12/14	12/14
P-Core	2	2	2	2	2	2
E-Core	8 (2 LP)	8 (2 LP)	8 (2 LP)	8 (2 LP)	8 (2 LP)	8 (2 LP)
Smart Önbellek	12 MB	12 MB	12 MB	12 MB	12 MB	12 MB
Turbo Frekans P/E Core	4.9 / 3.8 GHz	4.8 / 3.8 GHz	4.8/3.8 GHz	4.4 / 3.6 GHz	4.4/3.6 GHz	4.3/3.5 GHz
Entegre GPU	Intel Graphics, 2 GHz Max, Xe Çekirdeği	Intel Graphics, 1.8 GHz Max, 4 Xe Çekirdeği	Intel Graphics 1.95 GHz Max, 4 Xe Çekirdeği	Intel Graphics, 1.9 GHz Max, 4 Xe Çekirdeği	Intel Graphics, 1.75 GHz Max, 4 Xe Çekirdeği	Intel Graphics, 1.85 GHz Max, 4 Xe Çekirdeği
NPU	Intel AI Boost, 2x Gen 3	Intel AI Boost, 2x Gen 3	Intel AI Boost, 2x Gen 3	Intel AI Boost, 2x Gen 3	Intel AI Boost, 2x Gen 3	Intel AI Boost, 2x Gen 3
Bellek Desteği	DDR5-5600, LPDDR/x-7467	LPDDR5/x-6400	DDR5-5600, LPDDR/x-7467	DDR5-5600, LPDDR/x-7467	LPDDR5/x-6400	DDR5-5600, LPDDR/x-7467
Bellek Kapasitesi	64 GB (LP5)/96 GB (DDR5)	64 GB (LP5)	64 GB (LP5)/96 GB (DDR5)	64 GB (LP5)/96 GB (DDR5)	64 GB (LP5)	64 GB (LP5)/96 GB (DDR5)
Taban TDP	15W	9W	15W	15W	9W	15W
Turbo TDP	57W	30W	57W	57W	30W	57W

Intel, aşağıda bulunanlar hariç olmak üzere tüm işlemcilerin piyasaya çıkacağını söyledi. Bu da demek oluyor ki yeni nesil dizüstü bilgisayarlar yıl bitmeden gelebilir.

• Intel Core Ultra 9 185H
• Intel Core Ultra 7 164U
• Intel Core Ultra 5 134U

Intel, yeni işlemcilerin son derece verimli olacağını ve hem üretim teknolojisi hem de NPU kullanımı sayesinde pil ömrünü ciddi oranda etkileyeceğini söylüyor. Şirkete göre PL1 değeri 28W’a ayarlanan Ultra 7 165H, Netflix videosu akışı sırasında Core i7-1370P‘den %25 daha az güç kullanmakta. Burada özel bir nokta var. Raptor Lake çiplerin hem performans hem de verimlilik çekirdeklerini, yeni Core Ultra serisinin ise yalnızca düşük güç verimliliğine sahip çekirdeklerini kullandığı vurgulanıyor. Ayrıca şirketin burada Raptor Lake-H serisinden bir yongayla kıyaslama yapmadığını belirtelim.

Mavi ekip, AMD ile karşılaştırıldığında “ultra ince dizüstü bilgisayarlar için aynı 28W TDP’de AMD’den %79’a kadar daha düşük güç” tüketimi sunduklarını söylüyor. Intel, en büyük kazancın boş şekilde Windows masaüstünde (%79 daha az güç), Netflix yayınında (%48 daha düşük) ve yerel 4K video oynatımında (%44 indirim) yaşandığını belirtmiş. Diğer taraftan web’de gezinme ve Microsoft Teams’de yalnızca %7’lik bir iyileşme sağlanıyor.

Ultra 7 165H’yi önceki nesil Core i7-1370P, AMD Ryzen 7 7840U ve Qualcomm 8cx Gen 3 ile karşılaştıran Intel, SPECrate*2017_int_base (n-copy) tabanlı bir testte Ryzen işlemciye göre %11 avantaj ve 1370P’ye göre %9 kazanç elde ettiğini iddia etti. Küçük notlarda bir Apple M3’ün de test edildiği yazıyor, ancak sonuçlar ilginç bir şekilde Intel’in tüm slaytlarında listelenmiyor.

Bu arada, tek iş parçacıklı performansta işler pek iyi görünmüyor. Ultra 7 165H’nin Ryzen 7 7840U’dan %12 oranında önde olduğu iddia edilirken, son nesil 1370P aynı AMD çipini %21 oranında geride bıraktı. Özetleyecek olursak, bazı tek çekirdeğe odaklanan iş yüklerinde eski nesil işlemciler biraz daha iyi performans gösterebilir.

Intel ayrıca Ultra 7 155H’yi Ryzen ve 1360P karşısında kullanarak UL Procyon, Premiere Pro için PugetBench ve LightRoom için PugetBench dahil olmak üzere multimedya testlerin gerçekleştirdi.

Oyun konusunda Intel, Meteor Lake’in (özellikle Core Ultra 7 165H) 13. Nesil Core i7-1370P’den iki kat daha hızlı olduğunu gösterdi. Şirket aynı şekilde H serisi yerine P serisi bir işlemciyle kıyaslama yapmış:

• Intel’in Yeni Entegre Grafikleri Performansı İkiye Katlıyor: Xe-LPG Mimarisi

Yapay zeka kıyaslamasında Ultra 7 165H, Core i7-1370P ve Ryzen 7 7840U (Ryzen AI ile) kozlarını paylaştı. Genel olarak Intel, son nesil P serisi çipine göre 1,7 kat daha üretken yapay zeka performansı sunduğunu, NPU sayesinde Zoom oturumlarında %38 daha az güç kullanıldığını ve ayrıca UL Procyon Ai’de 2,5 kat Int8 güç verimliliği sunduklarını söylüyor.

Aslında bu tasarımı tamamen aynı olmasa da AMD’nin Ryzen işlemcilerindeki “çiplet (chiplet)” tasarımına benzetebiliriz. Intel farklı şekillerde üretilen farklı “yongacıkları” alıyor ve bir araya getirebiliyor. Böylelikle üretim sürecinde ölçeklendirme yapmak daha kolay oluyor ve maliyetler de daha kolay şekilde ayarlanabiliyor.

Detaylara geçmeden önce bir not daha düşelim. Meteor Lake ile birlikte Intel çiplerinde farklı isimler göreceksiniz: Intel, Intel Core ve Intel Ultra. Yeni mimarili çipler “Ultra” adını taşıyacak. Ultra 7 165H, Ultra 9 185H ve Ultra 5 125H gibi.

Intel 4 işlem teknolojisi üzerine inşa edilen Meteor Lake, Intel’in şimdiye kadarki en yüksek güç verimliliğine sahip tüketici işlemcilerinden oluşacak. Ayrıca bu işlemciler donanımsal yapay zeka özellikleriyle desteklenecek. Peki Meteor Lake’in birimleri ayrıştıran mimarisiyle neler değişiyor? Foveros 3D paketleme teknolojisiyle dört ayrı yongacık bir araya geliyor. Intel bu birimleri tile (döşeme tipi tasarım, karo) olarak adlandırıyor. Başka bir deyişle, bu tasarımı kiremit veya fayans düzenine benzetebilirsiniz. Her bir çip ayrıldığından dolayı döşenen bir fayans gibi.

• Hesaplama Birimi (Compute Tile): CPU’nun asıl işlem birimi, her ikisi de yeni mikro mimari geliştirmeleri sunan son nesil performans (P-Core) ve verimlilik (E-Core) çekirdeklerini içerisinde barındırıyor. Bu ana bölüm Intel’in yeni nesil Intel 4 işlem teknolojisi üzerine inşa edilirken güç tasarrufuyla birlikte performansta önemli gelişmeler sağlıyor.
• SoC: Bu yongacık, Neural Processing Unit (NPU) adı verilen sinirsel işlem birimini işlemciyle entegre hale getiriyor ve OpenVINO gibi standartlaştırılmış program arayüzleriyle uyumluluk sağlıyor. Böylelikle güç açısından verimli yapay zeka yetenekleri kullanıcılara sunulacak. Önemli bir gelişme daha var. Mavi takım ayrıca SoC yapısına doğrudan bağlı SoC birimine ek olarak verimlilik çekirdekleri (E-Core) eklemeyi tercih etmiş. Yani tıpkı ana CPU biriminde olduğu gibi. Bu çekirdekler zayıf iş yüklerinin tamamı için ideal ve daha da optimize edilmiş güç tasarruflu performans sağlamakta. Çekirdeklerin dışında farklı bileşenler de var. Wi-Fi 6E dahil olmak üzere Wi-Fi ve Bluetooth’un yanı sıra 8K HDR ve AV1 kodek bileşenleri ile HDMI 2.1 ve DisplayPort 2.1 standartlarını destekleyen medya motoru entegre edilmiş.
• Entegre GPU (GPU Tile): Intel, masaüstü ekran kartlarında da kullanılan Arc grafik mimarisini SoC’e entegre ederek grafik performansında önemli sıçramalar yaptıklarını söylüyor. Elbette GPU’ların gücüyle doğrudan kıyaslama yapılamaz, ancak mavi dev Xe-LPG mimarisiyle harici kartların seviyesinde performans sunulabildiğini belirtilmiş. Artan güç verimliliğiyle birlikte yapılan sıçrama, Meteor Lake’in önceki nesle göre 2 kata kadar daha iyi grafik performansı sağlayabiliyor.
• Giriş/Çıkış Birimi (IO Tile): Adından da anlaşılabileceği gibi burada bağlantı arabirimleri mevcut. Mavililer, tasarlanan IO ünitesiyle Thunderbolt 4 ve PCIe Gen 5.0 teknolojisini entegre şekilde son kullanıcılara ulaştırıyor.

Yeni Çekirdekler: Redwood Cove, Crestmont ve LP Crestmont

Intel, mimarisiyle birlikte hem performans hem de verimlilik çekirdeklerini de yeniledi. Redwood Cove adını taşıyan yeni performans çekirdekleri, 12. Nesil Intel Core (Alder Lake) işlemcilerle tanıtılan Golden Cove’a kıyasla bazı geliştirmeler sunuyor. Bunlar arasında çoklu iş parçacıklı (MT) iş yüklerine yardımcı olan Eşzamanlı Çoklu İş Parçacıklı (SMT) performans kazanımları gibi IPC iyileştirmeleri; hem önbellekler hem de bellek için çekirdek başına artan bant genişliği ve mikro mimari kaynaklardaki iyileştirmeler yer var. Analiz araçlarına ve hata ayıklama sürecine yardımcı olan performans izleme biriminde de yeni geliştirmeler yapıldı. Ek olarak, Meteor Lake P-Core’lar gelişmiş Thread Director geri bildirimine sahip.

Crestmont adını taşıyan verimlilik çekirdekleri, Vector Neural Network Instructions ( Vektör Sinir Ağı Komut Setleri-VNNI) için CPU tabanlı yapay zeka hızlandırma iyileştirmeleri de dahil olmak üzere önceki nesle göre IPC kazanımları sunuyor. Böylelikle CPU tabanlı yapay zeka işlevselliğini kullanmak isteyen müşteriler için daha iyi yapay zeka kullanım deneyimi amaçlanıyor. Bununla birlikte, Meteor Lake’in E-Core’ları performans çekirdeklerinde olduğu gibi gelişmiş Thread Director geri bildirimine sahip.

Son olarak SoC biriminde bulunan ek Low Power E-Core’lara değinelim. Crestmont çekirdekleriyle aynı yapıda olan bu verimlilik çekirdekleri görünüşe bakılırsa daha da düşük profilli. Intel bu üçlü çekirdek tipi tasarımını “3D Performance Hybrid Architecture (3D Performans Hibrit Mimarisi)” olarak adlandırıyor.

Performans çekirdekleri zaten bildiğiniz gibi ağır iş yükleriyle ilgileniyor. Crestmont verimlilik çekirdekleri ise çoklu işlem görevlerinde ek performans sağlıyor. “Düşük güç, maksimum verimlilik” şeklinde etiketlenen düşük profilli çekirdekler ise en alt kademe iş yükleri için tasarlanmış görünüyor. Intel böylelikle güç verimliliği ve yüksek pil ömrü sağlamak istiyor.

Yapay Zeka: NPU

Meteor Lake, tüm bilgi işlem motorlarında yerleşik yapay zeka yeteneklerinin yanı sıra güç tasarruflu yapay zeka hesaplaması için ilk kez NPU adı verilen işlemcileri kullanacak. Böylelikle kullanıcıların bazı yazılımlarda yürüttüğü yapay zeka işleri hızlandırılmış olacak. Aslında yapay zeka yalnızca NPU ile bağlantılı değil, GPU ve CPU da AI iş yükleri için optimize edilmiş. Ancak NPU sadece yapay zeka görevlerine odaklanacak şekilde hazırlanmış:

• GPU: Dahili GPU, medya, 3D uygulamalar ve render işlem hattında yapay zeka için ideal olan performans paralelliğine ve verimliliğe sahip.
• NPU: NPU (nöral işlem birimi), sürekli yapay zeka ve yapay zeka aktarımı için özel olarak tasarlanmış düşük güçlü bir yapay zeka motoru olarak geliyor.
• CPU: CPU, hafif, tek çıkarımlı ve düşük gecikmeli yapay zeka görevleri için ideal şekilde hızlı tepki sürelerine sahip.

Grafikler ve Medya

Söylediğimiz gibi Intel, Meteor Lake mimarisiyle her alana bir dokunuş yapmış, mümkün olduğunda son teknolojileri desteklemeye çalışmış. Grafik mimarisi bir kenara, medya motoruyla HDMI 2.1 ve DisplayPort 2.1 gibi bağlantı standartları da kullanılabiliyor.

Tekrar hatırlatacak olursak, masaüstü Arc Alchemist ekran kartları Xe-HPG grafik mimarisini kullanıyordu. Mühendisler de Meteor Lake ile Intel’in alt ve üst segment mimarilerinin özelliklerini alarak bir karma model ortaya çıkarmış. Intel, Meteor Lake GPU’da kullanılan yeni Xe-LPG mikro mimarisini geliştirmek için Xe-LP mikro mimarisinin güç optimizasyonlu tasarımına Xe-HPG mikro mimarisinin modern özellik setini dahil etti.

Yeni GPU, önceki nesil mobil işlemcilerle karşılaştırıldığında iki kata kadar daha fazla grafik performansı ve watt başına performans sağlayacak şekilde tasarlandı. Dahası, mobil işlemcilerde donanım hızlandırmalı ışın izleme, değişken oranlı gölgeleme ve örnekleyici geri bildirimi gibi özellikler barındıran DirectX 12 Ultimate teknolojisi destekleniyor.

Intel ilk kez yeni grafik, medya ve ekran bağlantı çözümlerini ayrıştırılmış bir mimari için tasarladı; bu adım, performansı ve verimliliği artıran büyük bir çabanın yanı sıra gelecekteki platformlar için sağlam bir temel oluşturuyor. Yani Meteor Lake ile çok şey değişecek diyebiliriz.

Xe Media Engine (Xe Medya Motoru)

• Grafik karosundan ayrılan Xe Medya Motoru (Xe Media Engine) artık SoC biriminin bir parçası haline geldi ve daha fazla verimlilik için bağımsız olarak çalışıyor. Daha önce GPU gölgelendiricileriyle çalıştırılan AV1 Film Grain özelliği için donanım desteği de eklendi.
• Xe Medya Motoru, kodlama ve kod çözme için iki MFX veya Multi-Format Codec motorundan meydana geliyor.
• MFX motorları, daha yüksek verim sağlamak üzere tek blok halinde yeniden tasarlanmış bir HDR ton eşleyici içeriyor. Meteor Lake, 8K60 HDR’ye kadar yeni kodek bileşenlerini desteklemekte.

Xe Display Engine (Xe Görüntüleme Motoru)

• Meteor Lake Xe Görüntüleme Motoru da yeniden tasarlandı. Bu görüntüleme birimi grafik yongasından ayrıldı ve SoC’in bir parçası. Bu sayede doğrudan medya motoruyla etkileşime girerek güç tasarrufu sağlıyor ve pil ömrünü uzatıyor.
• Ekran motoru, ikisi düşük güç için optimize edilmiş olmak üzere dört adede kadar ekran işlem hattını destekliyor. Çift kare tampon sıkıştırma için ek destek, iki ekranlı tasarımlar için verimliliği daha iyi şekilde optimize ediyor.
• Meteor Lake, HDMI 2.1, DisplayPort 2.1 ve DSC 1.2a gibi en yeni standartlar için yerel desteğe sahip.

Xe-LPG Mimarisi

• Xe-LPG, Arc Alchemist serisinde kullanılan Xe-HPG mimarisinin önemli özelliklerine sahip: donanım hızlandırmalı ışın izleme (ray tracing), örgü gölgeleme (mesh shading), değişken oranlı gölgeleme (variable rate shading) ve örnekleyici geri bildirimi (sampler feedback) gibi. Yani DirectX 12 Ultimate tarafından sunulan tekniklerin hepsi destekleniyor.
  – Intel, Meteor Lake için frekans ve voltaj eğrisini önemli ölçüde geliştirerek GPU’nun çok daha düşük bir minimum voltajda çalışmasını ve çok daha yüksek maksimum saat hızına ulaşmasını sağladı. Bu, GPU’nun daha yüksek performans ve verimlilik için yapılandırılmasına olanak tanıyor.
• Meteor Lake, %20’ye varan güç tasarrufu sağlamak için makine öğrenimi ve yapay zeka tekniklerini kullanan ilk platformlardan biri.

Güncel Teknolojiler

Mavi ekip, Meteor Lake ile kullanıcılarına son nesil bağlantı teknolojilerini sunmak için gayret etmiş. Intel, Meteor Lake’, Wi-Fi 7, Low Energy (LE) ses özellikli Bluetooth 5.4, Thunderbolt 4 ve Intel Connectivity Performance Suite ile Intel Unison gibi yalnızca yalnızca Intel’de bulunan benzersiz yenilikleri destekleyen ilk PC platformu olduğunu söylüyor. Bu özellikleri kısaca listeleyecek olursak:

• Wi-Fi 7:
  • 320 MHz bant genişliği, Wi-Fi 6’ya kıyasla iki kat kanal genişliği sunuyor.
  • 4096-QAM (4K QAM), 5,8 Gbps’ye yakın hızları mümkün kılmaya yardımcı olmak için daha yüksek modülasyon düzeni sağlayacak.
  • Multi-Resource Unit Puncturing, sıkışık frekansları önleyerek yüksek iletim hızlarını koruyor.
  • Wi-Fi 6’daki CCMP-128’e kıyasla GCMP 256 şifrelemesini destekleyen WPA3 ile askeri düzeyde güvenlik sağlanacak.
  • Multi-Link Operation (MLO), Wi-Fi 6’ya göre %60’a kadar daha düşük gecikme ve titreşim sağlıyor.
• Bluetooth 5.4:
  • Bluetooth 5.4 ile geliştirilmiş müzik ve konuşma kalitesinin yanı sıra geliştirilmiş aksesuar deneyimleri sunuluyor.
  • %50’ye kadar daha düşük güç tüketimiyle daha uzun aksesuar pil ömrü.
  • Geliştirilmiş kulaklık kaynağı değiştirme özelliği.
  • Dizüstü bilgisayarlar ve işitme cihazları için geliştirilmiş erişilebilirlik gibi yeni Auracast özellikleri.
• Thunderbolt 4:
  • Thunderbolt depolama hızlarında %25’e varan artış.
  • İki yüksek çözünürlüklü ekran kullanımında daha akıllı bant genişliği tahsisi.
• Intel Unison:
  • Genişletilmiş ekran, evrensel kontrol ve eşzamanlı bağlantı yetenekleri ile tablet desteği.
  • Mevcut tüm bağlantı teknolojilerinin akıllı kullanımı sayesinde güçlü bağlantı optimizasyonu.
  • Her cihazda ve her işletim sisteminde çoklu cihaz deneyimleri.
• Intel Connectivity Performance Suite:
  • Intel Wi-Fi 7 ile sıkı entegrasyon sayesinde hızlı Wi-Fi geçişi.
  • Geliştirilmiş erişim noktası puanlaması.
  • Önceliklendirme, bant genişliği ve anahtar yapılandırması gibi BT kontrolleri.

Güç Verimliliği ve Thread Director

Daha önce belirttiğimiz gibi Meteor Lake, Intel’in Foveros 3D paketleme teknolojisi aracılığıyla birbirine bağlanan dört benzersiz yonga ünitesinden ve Intel 4 işlem teknolojisi kullanılarak üretilen bir bilgi işlem biriminden oluşuyor. Yeniden ele alınan ve ayrıştırılan bu mimari, şirketin yüksek performans ve enerji verimliliği için farklı işlem teknolojileriyle geliştirilen farklı silikonları bir araya getirmesine, ayrıca tasarımların yeniden bölümlendirmesine olanak tanıyor. Intel, Meteor Lake ile güç yönetimini dört temel alanda yeniden tasarladı:

• Ayrışmaya izin veren, temelden modüler ve ölçeklenebilir bir güç yönetim mimarisi.
• Yeni kullanım modellerine ve iş yüklerine hitap edecek şekilde daha fazla bant genişliği sağlamak üzere genişletilmiş, iyileştirilmiş enerji verimliliğine yönelik yeni ölçeklenebilir yapı.
• Ayrıştırılmış birimlerin çoklu güç yönetimi denetleyicileri arasındaki koordinasyon.
• SoC güç yönetimi kontrolcüleri ile sistem yazılımı arasındaki koordinasyon. Parçalara ayrılmış mimari, her bir parçanın ayrı ayrı çalışmasına olanak tanıyor. Ayrıca güç yönetimi, enerji verimliliğini en üst düzeye çıkarmak için belirli faaliyetlere ve iş yüklerine göre optimize edilebiliyor.

Intel’in son serisi, daha fazla enerji verimliliği, serin ve sessiz bir platform ve kullanıcıların ihtiyaç duyduğu anda tam performans sağlamak amacıyla  sıfırdan inşa edildi. Bunu başarmak için Intel, verimlilik çekirdekleri ve önemli IP’leri doğrudan SoC birimine entegre eden yeni bir ‘düşük güç adası’ uyguladı. Bunu başarmak için Intel güç yönetimini yeniden tasarladı. Ayrıca aşağıdaki gibi güç verimliliği özelliklerine de öncelik verilmesi gerekiyordu:

• Integrated Digital Linear Voltage Regulator (Entegre Dijital Doğrusal Voltaj Regülatörü-DLVR): Bu regülatör, işlemciyi her iş yükü için gereken en verimli optimizasyon noktalarında dinamik olarak çalıştırmak için ayrıntılı voltaj kontrolüne olanak tanıyor.
• Dynamic Fabric Frequency (Dinamik Yapı Frekansı): Bu geliştirme, belleğin ve yapıların her iş yükü için gereken bant genişliklerini ve QoS’yi mümkün olan en verimli şekilde karşılayacak şekilde ayarlanmasına imkan sağlıyor.
• SoC Algoritmaları: Anahtar SoC bloklarının her birini dinamik olarak optimize ederek gerektiğinde açılıp kapanmalarına ve iş yükü için gerekli performansta çalışmalarını sağlıyor.
• Planlama Geliştirmeleri: Intel Thread Director, optimum planlama için işletim sistemine daha ayrıntılı rehberlik sağlayacak şekilde geliştirildi. Gelişimler, en verimli performans için doğru iş yükünün doğru çekirdeğe tahsis edilmesini sağlamakta.